15-20% społeczeństwa stanowią osoby wysoce wrażliwe, wśród nich również dzieci. Jest to część temperamentu, który sprawia, że jest się wyostrzonym na wszelkie bodźce. Wysoka wrażliwość jest uwarunkowana genetycznie a rolą rodzica jest zagwarantowanie dziecku poczucia bezpieczeństwa, aby być buforem i opoką w tym przebodźcowanym świecie dziecka. Dzieci te są bardziej wymagające w pielęgnowaniu ich poczucia bezpieczeństwa niż inne. Mózg niemowlęcia z wysoką wrażliwością szybciej ulega przestymulowaniu, ponieważ ma bardzo czuły układ nerwowy. Tym samym częściej bywają rozdrażnieni, gdy wokół nich się dużo dzieje. Oczywistym jest, że każdy rodzic powinien panować nad emocjami, jednak rodzic dziecka wysoce wrażliwego powinien mieć na uwadze, że jego dziecko bardziej wyczuwa negatywne emocje, z racji na wyczulony układ nerwowy. Ważna jest więc również umiejętność przewidywania reakcji dziecka i eliminacji potencjalnych stresorów. Nie trzeba nadmiernie wszystkiego kontrolować, warto w tej kwestii zaufać swojej intuicji.
Najczęstsze aspekty wskazujące na to, że dziecko jest wysoce wrażliwe:
– płacz jako reakcja na nieoczekiwane dźwięki w jego otoczeniu (szczekanie psa, hałas za ścianą);
– intensywna reakcja na mocne kolory, światło, głośną muzykę;
– koncentracja uwagi sytuacjach lub zmianach, które dla innych dzieci nie są tak istotne (zmiany w jego codziennym otoczeniu, w wyglądzie mieszkania czy ubiorze rodzica)
– skrajne reakcje na przestymulowanie (histeria albo nagłe wyciszenie i zamknięcie się w sobie);
– częstsza niż u innych dzieci chorowitość w okresie niemowlęcym.
Co należy robić będąc rodzicem dziecka wysoce wrażliwego?
Mimo, że wysoka wrażliwość jest uwarunkowana genetycznie, to metody wychowawcze rodziców znacznie wpływają na rozwój dziecka. Najlepiej działa partnerskie podejście, zrozumienie i delikatna dyscyplina, w przeciwieństwie do surowego wychowania, które zdecydowanie zaszkodzi wysoce wrażliwemu dziecku. Rodzice HNB nie tylko powinni regulować ich życie emocjonalne i fizyczne, odpowiednio w określonych sytuacjach uspokajając albo pobudzając do działania. Z czasem również powinni umiejętnie kontrolować i ograniczać ilość docierających do dziecka bodźców. Należy dostroić się do emocji dziecka. Dziecko jest wyczulone na emocje rodzica i szybko się mu one udzielają. Płacz u takiego dziecka może być sposobem na uwolnienie napięcia i rodzic w takim momencie powinien na nim koncentrować swoją uwagę, pozwalając na uwolnienie takich emocji, okazując mu poczucia bezpieczeństwa poprzez obecność, kontakt wzrokowy, najlepiej w wyciszonym pomieszczeniu.
Więź z dzieckiem, która jest zapleczem bezpieczeństwa dla niego, buduje się już od niemowlęcia. Model bezpiecznego przywiązania kształtuje się do około 15ego miesiąca życia i pozostaje on punktem odniesienia do wszystkich jego relacji przez całe życie. Udaje się to w około 60% przypadków. Dla dziecka wysoce wrażliwego bezpieczny model przywiązania jest podstawą do jego prawidłowego rozwoju, ponieważ odpowiednia więź z rodzicem daje mu w tym okresie jedyne poczucie bezpieczeństwa. Jeśli więc wrażliwie ukształtowane dziecko ma rodzica, który nie jest responsywny, czyli reagujący na nastroje dziecka w odpowiedni sposób, może to wpłynąć negatywnie na jego późniejsze relacje i rozwój. Więź z takim dzieckiem najlepiej budować poprzez zrozumienie jego emocji. Reagowanie z pełnym zrozumieniem i uwagą w przypadku płaczu dziecka a radością i uśmiechem na jego radość. Poczucie bezpieczeństwa, przywiązanie do rodzica, zrozumienie dla jego emocji i reakcji to podstawa do prawidłowego rozwoju dzieci. Należy pamiętać, że dzieci wysoce wrażliwe są bystrymi obserwatorami, które cechują się zwiększoną od innych uwagą na otoczenie. W dzieciństwie objawia się to płaczem, chwiejnymi reakcjami, zdecydowanie wyraźniejszymi od pozostałych dzieci. Wynika to z faktu, że łatwiej ulegają przebodźcowaniu. Jednakże w dorosłym życiu takie osoby mają więcej empatii, czują głębiej i są bardziej spostrzegawcze i kreatywne. Przede wszystkim mają większą intuicję do ludzi, bardzo łatwo odróżniają fałsz od prawdziwych emocji u drugiego człowieka a to pozwala na budowanie szczerych, głębokich relacji. Osoby wysoce wrażliwe odbierają wszelkie zewnętrzne bodźce i są bardzo świadome wielu odczuć. Odczuwają i przetwarzają dużo głebiej, przez co łatwo ulegają przestymulowaniu, ale dzięki temu wyróżniają się ponadprzeciętną kreatywnością, silną intuicją i bystrością umysłu.
